Rozpoczynając pracę nad sobą i kształtowanie silnego charakteru powinniśmy bliżej przyjrzeć się samemu sobie, stanąć w prawdzie i poznać zarówno mocne jak i słabe strony. Niezwykle ważne jest aby takie uważne obserwowanie siebie rozpocząć od rozpoznania głównej namiętności, która jest przyczyną i źródłem wszystkich lub większości naszych upadków. Nie jest to zadanie łatwe i wymaga pewnego wytężenia sił i znacznej uważności w ocenie swoich działań, myśli, pokus i emocji. Zadanie jest tym bardziej trudne, że główna namiętność lubi się ukrywać, a jej szczególnym znamieniem jest uczucie wstrętu do jej zwalczania.
Główna namiętność jest osią naszego życia, nadaje kierunek, koloryt wszystkim naszym działaniom i jest przyczyną (często ukrytą) naszych grzechów, błędów i upadków. Zdarza się także, że nadaje naszym grzechom pozory cnoty. Nierozpoznana i niezwalczona, stanowi ogromne niebezpieczeństwo dla naszego życia duchowego a nieraz może stać się przyczyną zatwardziałości i wielkiego upadku. Wystarczy przyjrzeć się losom króla Salomona, aby dostrzec, że przed końcowym upadkiem, spowodowanym nieumartwioną namiętnością (zmysłowością), nie uchroniła go nawet wielka mądrość. Podobnie jak powołanie do misji apostolskiej, nie uchroniło Judasza przed smutnym końcem, spowodowanym główną namiętnością, jaką była chciwość. Nie ma w życiu duchowym większego zagrożenia niż ukryta i nieumartwiona namiętność główna.
Jak rozpoznać namiętność?
Jak ją rozpoznać? Namiętność o którą nam chodzi ma wpływ na całość naszego życia wewnętrznego, a przez to zakłóca nasze postępowanie zewnętrzne. Porusza wszystkie inne namiętności, pojawia się na dnie we wszystkich naszych zamiarów i myśli. Od niej zaczyna się większość naszych upadków i nieuporządkowań. Wystawia nas na ciągłe niebezpieczeństwo i na częste okazje do grzechów. Wyrządza największe szkody ze wszystkich innych namiętności, jakim ulegamy. Ma wpływ na nasze nastroje, uczucia i wyobraźnię. Jest zarzewiem śmierci w naszej duszy. U jednych będzie to pycha i próżność u innych zmysłowość, nadmierna ambicja, chciwość czy lenistwo.
Istnieje kilka sposobów odkrycia głównej namiętności:
- rachunek sumienia – obserwacja i refleksja dotycząca pokus i upadków, zwłaszcza tych , które się ciągle powtarzają
- obserwacja emocji i nastrojów – śledzenie niezwykłych źródeł objawów radości, smutku, lęku
- obserwacja rozproszeń – jakie niechciane, niepokojące myśli pojawiają się np. podczas modlitwy
- słuchanie innych osób, zwłaszcza tych które nas dobrze znają (jak nas postrzegają)
- pomoc spowiednika w rozeznaniu wady głównej
- modlitwa o pomoc w rozeznaniu
Nie zrażajmy się trudnościami na tej trudnej drodze rozeznania. Niech nas nie odstrasza ciągła potrzeba czujności i wnikliwej obserwacji. To jest walka o naszą duszę, o to czy będziemy panować nad wszystkimi niebezpiecznymi poruszeniami, czy to namiętność główna zapanuje nad nami i odbierze nam wolność. Ten trud poznania siebie jest niezwykle ważny dla ostatecznego celu naszego życia – czyli zbawienia. Zwalczenie lub opanowanie wady głównej pomoże także w uporządkowaniu naszego życia wewnętrznego i będzie miało wpływ na nasze zewnętrzne działania. Będzie nieocenioną pomocą we wzrastaniu w doskonałości i budowaniu silnego charakteru.