Męstwo jest cnotą, która ma na celu pobudzać i motywować do wytrwałości, do tego aby człowiek nie cofał się w obliczu trudności, aby niepowodzenia nie powodowały u jego zniechęcenia. Na widok lub w przewidywaniu niebezpieczeństwa rodzi się w człowieku naturalny odruch ucieczki. Męstwo ma za zadanie za pomocą woli i rozumu opanować te pierwsze poruszenia. Jest opanowaniem rodzących się w sposób naturalny uczuć, takich jak strach, odraza, zniechęcenie, zniecierpliwienie, chęć ucieczki i rezygnacji z działania.
Strach jest wrodzonym odruchem i pełni ważną rolę w życiu ostrzegając przed niebezpieczeństwem. Zdarza się jednak często, że przeradza się w lęk, który się uogólnia i paraliżuje wszystkie działania człowieka w życiu codziennym. Taki patologiczny lęk leży u podstaw zaburzeń lękowych, a często także depresyjnych. Wydaje się więc, że ćwiczenie się w cnocie męstwa może mieć duże znaczenie w profilaktyce różnych problemów natury psychologicznej. Ważne jest ćwiczenie się w cnotach pokrewnych męstwu, takich jak cierpliwość i wytrwałość. Cierpliwość pozwala bowiem zapanować nad smutkiem i zniechęceniem i nie pozwolić na wycofanie się z naszych obowiązków. Brak wytrwałości z kolei osłabia motywację i powoduje spadek chęci do jakiegokolwiek działania. Niekorzystny jest również nadmiar wytrwałości w postaci uporu i zawziętości. Upór powodowany pychą lub próżnością może prowadzić do braku elastyczności w działaniu, a także do wielu nieporozumień i braku zgody czy współdziałania z innymi ludźmi tam gdy to jest konieczne.
Problemy z jakimi mamy do czynienia u dzieci, którym brak cnoty męstwa:
- zaburzenia lękowe,
- nadmierne uleganie złym wpływom otoczenia,
- brak własnego zdania, osobowość zależna i uległa
- wycofanie, szybkie zniechęcanie
- depresja, brak motywacji
- niepodejmowanie wyzwań (często w szkole postrzegane jako lenistwo lub brak ambicji)
- brak kręgosłupa moralnego, częste kłamstwa, unikanie odpowiedzialności
- nie radzenie sobie z poczuciem winy
- konflikty z rówieśnikami albo wycofanie z kontaktów społecznych
Jak wychowywać do męstwa?
- treningi sportowe, zwłaszcza sporty walki,
- sporty wiążące się z ryzykiem lub bólem – uczą pokonywać lęk, wzmacniają pewność siebie, uczą umiejętności kontrolowania stresu
- wzorzec męski, spędzanie czasu sam na sam z tatą, tzw. męskie zabawy
- ćwiczenie się w cierpliwości
- opanowanie odruchu użalania się i roztkliwiania nad sobą, przeceniania swojego cierpienia, narzekania na własną dolę
- pilnowanie, aby rozpoczęte czynności doprowadzać do końca
- uczenie, że zawsze należy podejść do rozwiązania problemów, zamiast uciekać
- wskazywanie różnych sposobów rozwiązywania problemów
- zachęcanie do stawiania sobie ambitnych celów
- wspieranie w działaniu, nie blokowanie pomysłów dziecka i jego kreatywności
W wychowaniu do męstwa niezmiernie ważne jest aby nie ograniczać nadmiernie aktywności dziecka i nie przekazywać mu własnych lęków. Dlatego ważnym aspektem pracy wychowawczej jest praca nad sobą. Najważniejsze jest to, aby własnym przykładem pokazywać dziecku, jak ważna jest wytrwałość w dążeniach do celu, jak należy bronić własnych przekonań czy wartości i jak radzić sobie na co dzień z rozwiązywaniem problemów.